Achtergrond
Inleiding
Naam
Herkomst
Verspreiding
Wapen
Inleiding
Door de eeuwen heen zijn er in Oldebroek en directe omgeving Van
Bovens aanwezig geweest. Je kunt je afvragen wie dit geweest zijn, wat
ze gedaan hebben en wat hun plaats in de maatschappij, hun geloof, hun
opvattingen zijn geweest.
Tegenwoordig vind je mijn verwanten in heel Nederland, maar de nadruk
blijft liggen op Oldebroek. Is er ooit een gemeenschappelijke
oorsprong geweest en is er een verklaring voor deze verspreiding?
Oldebroek is zeker geen wereldbekende plaats, zelfs de meeste
Nederlanders zullen het moeten opzoeken op de kaart. Een tip van de
sluier over Oldebroek wil ik oplichten en dat betreft vooral het
landschap in een niet te ruime omgeving van Oldebroek, hoe dit in de
tijd is ontstaan en of dit invloed heeft gehad op zijn inwoners.
Behalve de afstamming heb ik geprobeerd de voorbije eeuwen te
beschrijven, zoals mijn (voor)vader(en) en ik die beleefd hebben.
Zoals veel Nederlanders ben ook ik op "oudere" leeftijd
belangstelling gaan krijgen voor mijn voorgeslacht. Hierin kan ik
met dankbaarheid aan mijn vader Hendrik van Boven terugdenken, die
mij hierin is voorgegaan en onze stamboom heeft uitgezocht.
Daarnaast heeft vader een boekje geschreven over de geschiedenis van
Oldebroek onder de naam "Aren lezen", dat ik in zijn geheel heb
weergegeven.
Naam
De verklaring voor de naam "van Boven" wordt vaak gegeven als "komend van boven", een richting aangevend. Als mensen in een bepaald gebied ergens vandaan kwamen, werd gezegd dat ze bijvoorbeeld van boven de grote rivieren kwamen, in de betekenis van: afkomstig uit het gebied "ten noorden van". Al voor, maar vooral ten tijde van de officiele verplichte naamgeving werd deze uitdrukking als achternaam aangenomen, al dan niet als spotnaam met betrekking tot hogerhand, maatschappelijk en/of godsdienstig gezien. Hoewel deze betekenis voor de Van Bovens in Zeeland als mogelijk wordt aangenomen gaat ze zeer waarschijnlijk niet op voor de Van Bovens in Oldebroek.
Hier geldt de verklaring dat de Van Bovens misschien afkomstig
waren uit een bepaalde richting, maar "bovenal" uit een streek
kwamen die als Boven(streek) bekend stond, globaal oostelijk van
Oldebroek gelegen. Er wordt hier niet zozeer een richting
aangeduid, als wel een gebied van herkomst en ook, gelet op de
naam, een gebied dat hoog/hoger gelegen was, boven de laag gelegen
Broeklanden westelijk van Oldebroek.
Deze "Bovenstreek" kent veel straatnamen met het voorvoegsel
Boven, zoals Bovenpad, Boven(straat)weg, Bovenheigraaf, Boven- en
Bovenste Dwarsweg.
Iets verdergaande in oostelijke richting stuit je op de Woldberg, een heuvelrug op de Noordveluwe, die geografisch en historisch met Oldebroek verbonden is.
Herkomst
Zowel bij de Van Bovens in Oldebroek als in Zeeland zou volgens de overlevering Spaans bloed in de familie aanwezig zijn. Of we hierbij moeten denken aan de 80-jarige oorlog of aan latere perioden wordt niet vermeld. Enige aanwijzing in deze richting is nooit gevonden, maar het is uiteraard niet uitgesloten dat er ooit een "Spanjaard" in Nederland is blijven hangen. Bedenk dat het Spaanse leger grotendeels uit huurlingen bestond, die beslist niet alleen uit Spanje afkomstig waren. Een Spaanse soldaat kan een Duitser, Nederlander, Fransman of wat dan ook geweest zijn.
In Oldebroek wordt steeds verteld dat onze voorouders uit Zeeland afkomstig zouden zijn, maar ook hiervoor is nooit enig bewijs gevonden.
De verschillende takken van de Van Bovens in Nederland vertonen voor zover bekend geen enkele aantoonbare verwantschap, zodat een gemeenschappelijke voorvader voorlopig in het rijk van de fabels kan blijven.
Aangezien Van Boven een duidelijk Nederlandse (Nedersaksische?)
naam is kun je onze achternaam niet alleen in Nederland, maar ook
in Vlaanderen en Noord-Duitsland verwachten.
Nog niet genoemd zijn onze voormalige kolonies. In de eerste
plaats denk ik dan aan Zuid Afrika, met het verwante Afrikaans.
Daarnaast kunnen er in Indonesië, New York, Suriname, maar ook
Brazilië en eventuele andere voormalige kolonies generaties (van
oorsprong Europeanen) zijn geweest die net als in Nederland, maar
waarschijnlijk op een ander tijdstip de naam Van Boven hebben
aangenomen.
Hiermee is dan meteen de mogelijkheid geschapen dat
niet-Europeanen deze naam, om welke reden dan ook, hebben over
genomen.
Verspreiding
Heden ten dage komen de Van Bovens in heel Nederland voor, maar
de nadruk blijft liggen op de Veluwe.
Verder blijken ook de nodige Van Bovens in België en in de
Verenigde Staten en Canada te wonen.
Op onderstaande kaart van Nederland zie je de verspreiding
per gemeente van de Van Bovens (gezinnen) in Nederland, volgens
het telefoonboek van 1993. Natuurlijk had niet elke Van Boven
een telefoonaansluiting (kinderen, jeugd), maar een redelijke
indruk voor de verspreiding is het zeker.
Opvallend zijn de aantallen voor Oldebroek maar ook de rest van
de Veluwe, Rotterdam, Amsterdam, Zuid-Beveland, en
Zeeuws-Vlaanderen.
In België wonen ook de nodige Van Bovens. Vooral in de
provincies Antwerpen en Oost Vlaanderen is er een dichte
verspreiding. Verder komen ze aan de kust en zelfs in het
franstalige Wallonië voor.
2007
Volgens het Meertens instituut is de laatst
bekende verspreiding van de Van Bovens in Nederland als volgt:
Voor de precieze aantallen per gemeente kun je kijken op de site van het Meertens Instituut, waar je ook de verspreiding van andere achternamen in Nederland kunt vinden (bijv. Dekker, Fiks(e), Flier, Spronk, Spijkerboer, Veldkamp, Van de Werfhorst, Van de Weg, enz.)
Wapen
In de genealogie is een wapen bekend dat toebehoort aan een Van Boven. Hoewel het reeds is "geclaimd" door een Oldebroeker lid van de Van Bovens is het voor zover bekend niet uit Oldebroek "afkomstig", maar uit Zuidholland (Zeeuwse tak?).
Uit navorsingen is gebleken dat onderstaand wapen volledig uit
de duim is gezogen, maar het geeft wel een zekere voldoening om
een officieus familiewapen te hebben.
Beschrijving van het wapen:
van Boven (Ned.) coll:Muschart
Op zilver drie klaverbladen van groen: 2-1
In schildhart een rode ster met zes punten
Helmteken : Een klaverblad van het schild.
Dekkleden : Groen gevoerd van zilver,
zegel aan een charter v.d.memorie en sticht. v.d.St.Jacobskerk te 's-Gravenhage, regent 51, klooster van Delfland.
Gevoerd door o.a. :
Willem Willemsz van Boven 7.7.1509 te Nootdorp
Hans van Boven