van boven
in oldebroek

Achtergrond


Inleiding
Naam
Herkomst
Verspreiding
Wapen




Inleiding

Door de eeuwen heen zijn er in Oldebroek en directe omgeving Van Bovens aanwezig geweest. Je kunt je afvragen wie dit geweest zijn, wat ze gedaan hebben en wat hun plaats in de maatschappij, hun geloof, hun opvattingen zijn geweest.
Tegenwoordig vind je mijn verwanten in heel Nederland, maar de nadruk blijft liggen op Oldebroek. Is er ooit een gemeenschappelijke oorsprong geweest en is er een verklaring voor deze verspreiding?

Oldebroek is zeker geen wereldbekende plaats, zelfs de meeste Nederlanders zullen het moeten opzoeken op de kaart. Een tip van de sluier over Oldebroek wil ik oplichten en dat betreft vooral het landschap in een niet te ruime omgeving van Oldebroek, hoe dit in de tijd is ontstaan en of dit invloed heeft gehad op zijn inwoners.
Behalve de afstamming heb ik geprobeerd de voorbije eeuwen te beschrijven, zoals mijn (voor)vader(en) en ik die beleefd hebben.

Zoals veel Nederlanders ben ook ik op "oudere" leeftijd belangstelling gaan krijgen voor mijn voorgeslacht. Hierin kan ik met dankbaarheid aan mijn vader Hendrik van Boven terugdenken, die mij hierin is voorgegaan en onze stamboom heeft uitgezocht.
Daarnaast heeft vader een boekje geschreven over de geschiedenis van Oldebroek onder de naam "Aren lezen", dat ik in zijn geheel heb weergegeven.



Naam

De verklaring voor de naam "van Boven" wordt vaak gegeven als "komend van boven", een richting aangevend. Als mensen in een bepaald gebied ergens vandaan kwamen, werd gezegd dat ze bijvoorbeeld van boven de grote rivieren kwamen, in de betekenis van: afkomstig uit het gebied "ten noorden van". Al voor, maar vooral ten tijde van de officiele verplichte naamgeving werd deze uitdrukking als achternaam aangenomen, al dan niet als spotnaam met betrekking tot hogerhand, maatschappelijk en/of godsdienstig gezien. Hoewel deze betekenis voor de Van Bovens in Zeeland als mogelijk wordt aangenomen gaat ze zeer waarschijnlijk niet op voor de Van Bovens in Oldebroek.

Hier geldt de verklaring dat de Van Bovens misschien afkomstig waren uit een bepaalde richting, maar "bovenal" uit een streek kwamen die als Boven(streek) bekend stond, globaal oostelijk van Oldebroek gelegen. Er wordt hier niet zozeer een richting aangeduid, als wel een gebied van herkomst en ook, gelet op de naam, een gebied dat hoog/hoger gelegen was, boven de laag gelegen Broeklanden westelijk van Oldebroek.
Deze "Bovenstreek" kent veel straatnamen met het voorvoegsel Boven, zoals Bovenpad, Boven(straat)weg, Bovenheigraaf, Boven- en Bovenste Dwarsweg.

Iets verdergaande in oostelijke richting stuit je op de Woldberg, een heuvelrug op de Noordveluwe, die geografisch en historisch met Oldebroek verbonden is.

 


Herkomst

Zowel bij de Van Bovens in Oldebroek als in Zeeland zou volgens de overlevering Spaans bloed in de familie aanwezig zijn. Of we hierbij moeten denken aan de 80-jarige oorlog of aan latere perioden wordt niet vermeld. Enige aanwijzing in deze richting is nooit gevonden, maar het is uiteraard niet uitgesloten dat er ooit een "Spanjaard" in Nederland is blijven hangen. Bedenk dat het Spaanse leger grotendeels uit huurlingen bestond, die beslist niet alleen uit Spanje afkomstig waren. Een Spaanse soldaat kan een Duitser, Nederlander, Fransman of wat dan ook geweest zijn.

In Oldebroek wordt steeds verteld dat onze voorouders uit Zeeland afkomstig zouden zijn, maar ook hiervoor is nooit enig bewijs gevonden.

De verschillende takken van de Van Bovens in Nederland vertonen voor zover bekend geen enkele aantoonbare verwantschap, zodat een gemeenschappelijke voorvader voorlopig in het rijk van de fabels kan blijven.

Aangezien Van Boven een duidelijk Nederlandse (Nedersaksische?) naam is kun je onze achternaam niet alleen in Nederland, maar ook in Vlaanderen en Noord-Duitsland verwachten.
Nog niet genoemd zijn onze voormalige kolonies. In de eerste plaats denk ik dan aan Zuid Afrika, met het verwante Afrikaans. Daarnaast kunnen er in Indonesië, New York, Suriname, maar ook Brazilië en eventuele andere voormalige kolonies generaties (van oorsprong Europeanen) zijn geweest die net als in Nederland, maar waarschijnlijk op een ander tijdstip de naam Van Boven hebben aangenomen.
Hiermee is dan meteen de mogelijkheid geschapen dat niet-Europeanen deze naam, om welke reden dan ook, hebben over genomen.



Verspreiding

Heden ten dage komen de Van Bovens in heel Nederland voor, maar de nadruk blijft liggen op de Veluwe.
Verder blijken ook de nodige Van Bovens in België en in de Verenigde Staten en Canada te wonen.

Op onderstaande kaart van Nederland zie je de verspreiding per gemeente van de Van Bovens (gezinnen) in Nederland, volgens het telefoonboek van 1993. Natuurlijk had niet elke Van Boven een telefoonaansluiting (kinderen, jeugd), maar een redelijke indruk voor de verspreiding is het zeker.
Opvallend zijn de aantallen voor Oldebroek maar ook de rest van de Veluwe, Rotterdam, Amsterdam, Zuid-Beveland, en Zeeuws-Vlaanderen.

 



In België wonen ook de nodige Van Bovens. Vooral in de provincies Antwerpen en Oost Vlaanderen is er een dichte verspreiding. Verder komen ze aan de kust en zelfs in het franstalige Wallonië voor.

 

 

2007

Volgens het Meertens instituut is de laatst bekende verspreiding van de Van Bovens in Nederland als volgt:

 

 

 

Voor de precieze aantallen per gemeente kun je kijken op de site van het Meertens Instituut, waar je ook de verspreiding van andere achternamen in Nederland kunt vinden (bijv. Dekker, Fiks(e), Flier, Spronk, Spijkerboer, Veldkamp, Van de Werfhorst, Van de Weg, enz.)

 


 

Wapen

In de genealogie is een wapen bekend dat toebehoort aan een Van Boven. Hoewel het reeds is "geclaimd" door een Oldebroeker lid van de Van Bovens is het voor zover bekend niet uit Oldebroek "afkomstig", maar uit Zuidholland (Zeeuwse tak?).

Uit navorsingen is gebleken dat onderstaand wapen volledig uit de duim is gezogen, maar het geeft wel een zekere voldoening om een officieus familiewapen te hebben.



Beschrijving van het wapen:

van Boven (Ned.) coll:Muschart

Op zilver drie klaverbladen van groen: 2-1

In schildhart een rode ster met zes punten

Helmteken : Een klaverblad van het schild.

Dekkleden : Groen gevoerd van zilver,

zegel aan een charter v.d.memorie en sticht. v.d.St.Jacobskerk te 's-Gravenhage, regent 51, klooster van Delfland.

Gevoerd door o.a. :
Willem Willemsz van Boven 7.7.1509 te Nootdorp

 



Hans van Boven